رضاشاه، جنگ جهانی دوم و افسانۀ «آلمان‌دوستی»

Описание: در شهریور ۱۳۲۰، با گسترش جنگ جهانی دوم، ایران به اشغال متفقین درآمد و رضاشاه پهلوی از سلطنت کناره‌گیری کرد. این رویداد یکی از تلخ‌ترین و خطیرترین مقاطع تاریخ معاصر ایران بود. اما چرا ایران اشغال شد؟ چرا شاه، نخست‌وزیر علی منصور و اعضای کابینه برکنار شدند؟
یکی از باورهای رایج و نادرست این است که رضاشاه طرفدار آلمان و هیتلر بود و همین باعث ناخشنودی انگلیس و اشغال ایران شد. روایت ملایم‌تر می‌گوید شاه با آلمان‌ها همدلی پنهانی داشت و این امر موجب رنجش متفقین شد. این باور، هرچند مشهور است، اما پایه محکمی ندارد.
واقعیت این است که مسئله «آلمان‌دوستی» نبود. مشکل اصلی متفقین، به‌ویژه بریتانیا، این بود که ایران حاضر نبود از سیاست بی‌طرفی دست بکشد و به جبهۀ ضدآلمان بپیوندد. آن‌ها نه فقط «فاصله گرفتن» بلکه «قطع کامل رابطه با آلمان» و «همکاری آشکار با متفقین» را می‌خواستند.
در آن زمان، حفظ بی‌طرفی معقول‌ترین سیاست برای ایران بود. هیچ نشانه‌ای قطعی از شکست آلمان و فروپاشی محور هیتلر و موسولینی دیده نمی‌شد و پیوستن به یک طرف جنگ، ریسک بزرگی محسوب می‌شد. بریتانیا و شوروی اما انتظار داشتند ایران فوراً راه دشمنی با آلمان را پیش گیرد، حتی به بهای خطرات نظامی و سیاسی سنگین.
مشکل درک این وقایع از نگاه امروز این است که ما پایان ماجرا را می‌دانیم. درست مانند تماشاگر فیلمی که از پایانش خبر دارد، وقتی می‌بینیم شخصیت داستان اشتباهی می‌کند، او را ساده‌دل می‌پنداریم، بی‌آنکه شرایط و ابهامات همان لحظه را در نظر بگیریم. قضاوت دربارۀ تصمیمات ایران در ۱۳۲۰ نیز نیازمند فهم فضای واقعی آن روزگار است، نه پیش‌داوری بر اساس دانسته‌های امروز.

هشتگ‌ها:
#رضاشاه
#تاریخ_معاصر
#جنگ_جهانی_دوم
#اشغال_ایران
#سیاست_بیطرفی
#آلمان
#انگلیس
#اتحاد_شوروی
#هیتلر
#ایران
#تاریخ_ایران
#سیاست_بین‌الملل
#دیپلماسی
#آلمان_دوستی
#بریتانیا
#شوروی
#شهریور_1320
#تاریخ
#معاصر
#ایران_قدیم