Macierzyństwo zastępcze i dawstwo komórek jajowych. Rozmowa z dr Jarosławem Janeczko

Описание: Przychodzi taki czas w życiu wielu par starających się bezskutecznie o dziecko, kiedy w głowie zaczyna kiełkować pytanie: Co dalej? Co jeszcze mogę zrobić, by zajść w ciążę, mimo że in vitro z własnymi komórkami się nie powiodło? Czy to właśnie ten moment, by zrobić krok w kierunku adopcji komórek? A może dalej… w stronę surogacji?

Niepowodzenia leczenia niepłodności to trudne emocjonalnie chwile w życiu pary. Mnóstwo pogrzebanych nadziei, niepewność co do kolejnych kroków, lęk przed metodami, które może i mogą pomóc, ale skąd mieć pewność?

Dawstwo komórek jajowych to dla wielu kobiet graniczny punkt leczenia niepłodności, za którym nie ma już w zasadzie nic. I wiele pań decyduje się na ten krok – nie z desperacji, ale z wiary, że to kolejna pomoc i szansa na ciążę, macierzyństwo i pełną rodzinę. Są jednak i takie kobiety, którym właśnie na tym etapie włącza się blokada – bo komórka innej kobiety to „obca” komórka.
Temat niewątpliwie jest złożony i trudny. Ale warto o nim mówić i przełamywać tabu związane z dawstwem komórek jako metodzie całego procesu leczenia niepłodności. Dla wielu par właśnie ten krok okazał się ostatnim, który doprowadził do upragnionej ciąży i wspólnego szczęścia.
Dziś porozmawiamy o tym z dr. n. med. Jarosławem Janeczko, specjalistą ginekologiem-położnikiem, doświadczonym specjalistą leczenia niepłodności, a także założycielem Centrum Leczenia Niepłodności PARENS. Porozmawiamy zarówno o medycznych, ale i prawnych kwestiach związanych z dawstwem komórki jajowej i macierzyństwa zastępczego.

Pytania do specjalisty
– Macierzyństwo to także ciąża z komórki dawczyni. Temat adopcji komórki sam w sobie jest trudny, a mówienie o tym jako o czymś "zastępczym" może nie do końca być motywacją do podjęcia takiej decyzji – „jeśli coś jest zastępcze, to nie jest moje” – wiele kobiet ma taką myśl. Jak to wygląda w praktyce?
– Dawstwo komórek jajowych to temat, który zazwyczaj pojawia się w gabinecie lekarskim na etapie leczenia niepłodności po nieudanych innych metodach – w tym in vitro z własnymi komórkami. Dla wielu par to ostateczność – a jednocześnie zawód, że wcześniejsze metody nie pomogły. Jakie okoliczności, przyczyny muszą zaistnieć, by podjąć z parą temat adopcji komórki jajowej? Po ilu nieudanych procedurach ivf?
– Czy wskaźnik AMH – może nasuwać już na etapie diagnostyki przypuszczenia, że in vitro z własnymi komórkami może być nieskuteczne?
– Jakie parametry badań (i jakich) jednoznacznie wskazują na ryzyko niepowodzenia zapłodnienia ivf przy użyciu własnych komórek jajowych?
– Jak wygląda krok po kroku procedura adopcji komórek jajowych
– W jaki sposób wybiera się fenotyp dziecka – czy pary często korzystają z takiej możliwości? Czy można wybrać komórkę, która da dziecku DNA zawierające nie tylko konkretny kolor oczu czy włosów, ale także np. grupę krwi – czy tu, w przypadku krwi muszą być spełnione konkretne parametry? [czy dla biorczyni z czynnikiem Rh ujemnym ma znaczenie czynnik Rh dawczyni? Czy ma znaczenie dla zdrowia i życia biorczyni oraz jej dziecka to, że dawczyni będzie miała zupełnie inną grupę krwi niż występująca u biorczyni lub jej męża?]
– Czy wszystkie komórki dawczyń od razu są przebadane genetycznie, czy taką diagnostykę preimplantacyjną komórki dawczyni „zleca” para decydująca się ją zaadoptować? Ile trwają takie badania i pod jakim kątem można zbadać taką komórkę. Ile kosztuje taka diagnostyka?
– W jaki sposób kobieta jest przygotowywana do procedury in vitro z komórką dawczyni – czy proces ten wygląda inaczej niż w przypadku komórek własnych? Na jakim etapie mężczyzna oddaje nasienie?
– Czy jakość nasienia mężczyzny może być przeciwskazaniem do podjęcia próby in vitro z komórką dawczyni? W jakim stopniu czynnik męski wpływa na skuteczność zapłodnienia ivf przy użyciu komórki dawczyni?
– Jak to wygląda od strony formalno-prawnej – czy w momencie decyzji o adopcji komórki, po jej wyborze i zatwierdzeniu, biorczyni staje się „właścicielką” komórki, a co za tym idzie staje się prawną matką dziecka, które urodzi się dzięki in vitro? I jak to wygląda potem – przy porodzie: czy kobieta musi powiedzieć, że nie jest biologiczną matką? Czy ma to znaczenie dla np. ewentualnej konieczności transfuzji krwi czy procedur medycznych w sytuacji, gdy coś niebezpiecznego dzieje się z dzieckiem po porodzie?
– Są także kobiety, które w momencie powtarzających się niepowodzeń leczenia niepłodności – a także gdy stwierdzone są u nich na tyle poważne wady narządów rodnych, że ciąża jest praktycznie niemożliwa – nawet z komórką dawczyni, rozważają macierzyństwo zastępcze – jednym słowem: surogację. W Polsce ta metoda nie jest uznana przez prawo – dlaczego?
– Jeśli kobieta mimo zakazu w Polsce, zdecyduje się na matkę zastępczą, to ma możliwość wyjechania do kraju, gdzie proces ten jest legalny – na co jednak powinna uważać, z medycznego punktu widzenia? Na co szczególnie zwrócić uwagę?