พระราชกรณียกิจ: 5 เรื่องราวสุดทึ่งของสมเด็จพระพันปีหลวง

Описание: ภาพจำของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ประทับในใจไทยทุกคน คือภาพแห่งพระสิริโฉมอันงามสง่าในฉลองพระองค์ผ้าไหมไทย และรอยแย้มพระสรวลอันเปี่ยมด้วยพระเมตตา ดั่ง ‘แม่ของแผ่นดิน’ ผู้ทรงเป็นศูนย์รวมดวงใจของปวงชน
ปรัชญาการอนุรักษ์อันลึกซึ้ง
“พระเจ้าอยู่หัวเป็นน้ำ ฉันจะเป็นป่า” ปรัชญาลึกซึ้งเบื้องหลังการอนุรักษ์
พระราชดำรัสนี้คือหัวใจและที่มาของพระราชปณิธานในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืน ซึ่งสะท้อนถึงการทรงงานเคียงข้างพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร อย่างสมบูรณ์ยิ่ง
พระเจ้าอยู่หัวเป็นน้ำ ฉันจะเป็นป่า ป่าที่ถวายความจงรักภักดีต่อน้ำ พระเจ้าอยู่หัวสร้างอ่างเก็บน้ำ ฉันจะสร้างป่า
ปรัชญานี้ปฏิวัติแนวคิดการอนุรักษ์จากการเป็นเพียงชุดกฎเกณฑ์ ไปสู่การมองธรรมชาติในฐานะความสัมพันธ์ที่เกื้อกูลกันด้วยความภักดี—ความภักดีของผืนป่าที่มีต่อน้ำ และได้กลายเป็นแนวทางสำคัญในการดำเนินโครงการ “บ้านเล็กในป่าใหญ่” ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อให้คนสามารถอยู่ร่วมกับป่าได้อย่างเกื้อกูล แนวคิดนี้ไม่เพียงเป็นอุปมาที่งดงามถึงการเป็นคู่พระบารมี แต่ยังสะท้อนถึงความเข้าใจในระบบนิเวศอย่างลึกซึ้งว่า น้ำและป่าเป็นสิ่งที่แยกจากกันมิได้
แฟชั่นระดับโลกในฐานะภารกิจแห่งวัฒนธรรม
มากกว่าความงาม: เมื่อฉลองพระองค์กลายเป็นเครื่องมือ ‘Soft Power’ ระดับโลก
สมเด็จพระพันปีหลวงทรงแสดงให้เห็นถึงพระอัจฉริยภาพในการใช้ “แฟชั่น” เป็นเครื่องมือทางการทูตเชิงวัฒนธรรมได้อย่างแยบยล เมื่อครั้งที่ทรงได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในสตรีที่แต่งพระองค์งามที่สุดในโลก พระองค์ทรงใช้โอกาสนี้เป็นภารกิจสำคัญในการเผยแพร่ความงดงามของศิลปะไทย
ในการเสด็จฯ เยือนยุโรปและสหรัฐอเมริกา พระองค์ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ ปิแอร์ บัลแมง (Pierre Balmain) นักออกแบบชื่อดังชาวฝรั่งเศส นำผ้าไหมไทยมาตัดเย็บเป็นฉลองพระองค์ที่ทันสมัย แต่ยังคงเอกลักษณ์ความเป็นไทยไว้ นี่คือยุทธศาสตร์ Soft Power ที่สมบูรณ์แบบ เพราะไม่ใช่แค่การแสดงความงดงามของผ้าไหม แต่เป็นการดำเนินภารกิจหลายมิติในเวลาเดียวกัน คือ 1) การสร้างอัตลักษณ์ของชาติไทยสมัยใหม่ให้เป็นที่ประจักษ์บนเวทีโลก 2) การสร้างความต้องการผ้าไหมไทยในตลาดสากล และ 3) การนำความสนใจจากทั่วโลกนั้นกลับมาสร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจให้แก่ช่างทอในชนบทโดยตรง ความสำเร็จครั้งนั้นยังนำไปสู่การสร้างสรรค์ “ชุดไทยพระราชนิยม” ทั้ง 8 แบบ ซึ่งกลายเป็นมาตรฐานเครื่องแต่งกายประจำชาติสำหรับสตรีไทยจวบจนวันนี้
การมองเห็นคุณค่าในสิ่งที่คนอื่นมองข้าม
จากปีกแมลงทับสู่ตอไม้: สายพระเนตรที่มองเห็นคุณค่าในสิ่งที่คนมองข้าม
หนึ่งในพระอัจฉริยภาพที่โดดเด่นที่สุดของพระองค์ คือสายพระเนตรที่ทรงมองเห็นศักยภาพและคุณค่าในสิ่งที่คนทั่วไปมักมองข้าม แล้วทรงนำมาสร้างสรรค์เป็นงานศิลป์ชั้นสูงและสร้างอาชีพให้แก่ราษฎร พระวิสัยทัศน์นี้ได้นำไปสู่การค้นพบขุมทรัพย์ที่ซ่อนอยู่ในท้องถิ่น เริ่มจากการทรงนำปีกแมลงทับที่มีสีสันสวยงามตามธรรมชาติมาใช้ในงานปักผ้าอย่างวิจิตร เพื่อทดแทนลูกปัดและเลื่อมราคาแพงที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ จากนั้น เมื่อทรงพบตอไม้ที่ถูกทิ้งไว้ในป่าอย่างเปล่าประโยชน์ ก็ทรงมีพระราชดำริให้นำมาให้ชาวบ้านแกะสลักเป็นของตกแต่งที่งดงาม สร้างมูลค่าจากสิ่งที่เคยไร้ค่า และพระองค์ยังทรงส่งเสริมการจักสานย่านลิเภา ซึ่งเป็นพืชเถาวัลย์ในท้องถิ่นภาคใต้ให้กลายเป็นกระเป๋าถือแฟชั่นชั้นสูง โดยทรงใช้กระเป๋าย่านลิเภาด้วยพระองค์เองเพื่อเป็นต้นแบบ แนวทางทั้งหมดนี้มีหัวใจเดียวกันคือ การเสริมสร้างพลังให้ชุมชนอย่างแท้จริง
การฟื้นฟูท้องทะเลด้วยวิธีที่เหนือความคาดหมาย
ทิ้งโบกี้รถไฟลงทะเล: วิธีฟื้นฟูระบบนิเวศสุดทึ่งที่จังหวัดชายแดนใต้
เมื่อทรัพยากรทางทะเลในจังหวัดปัตตานีและนราธิวาสเสื่อมโทรมลงจนส่งผลกระทบต่อชีวิตชาวประมง สมเด็จพระพันปีหลวงได้พระราชทานแนวทางแก้ไขปัญหาที่สร้างสรรค์และท้าทายความคิดเดิมๆ อย่างสิ้นเชิง เมื่อแรกฟัง การนำตู้รถไฟเก่าไปทิ้งลงสู่ก้นทะเลอาจฟังดูเหมือนการสร้างมลภาวะมากกว่าการอนุรักษ์ แต่ด้วยสายพระเนตรที่มองการณ์ไกล พระองค์ทรงเห็นว่าโครงสร้างที่มนุษย์สร้างขึ้นสามารถกลายเป็นรากฐานของระบบนิเวศใหม่ที่สมบูรณ์ได้ โบกี้รถไฟเก่าจึงถูกนำไปจัดวางใต้ท้องทะเลเพื่อสร้างเป็น “ปะการังเทียม” กลายเป็นบ้านหลังใหม่ให้สัตว์ทะเลได้เข้ามาอยู่อาศัยและขยายพันธุ์ โครงการนี้ประสบความสำเร็จอย่างยิ่ง โดยมีการปล่อยพันธุ์กุ้งแชบ๊วยกว่า 1.2 ล้านตัว และปลากะพงขาวกว่า 232,000 ตัว เพื่อเร่งการฟื้นตัว
พระราชปณิธานที่ไม่เคยหยุดนิ่ง
ทรงงานถึงตีสองและธารน้ำพระทัยในยามวิกฤติ: เบื้องหลังพระราชกรณียกิจที่ไม่เคยหยุดนิ่ง
ความทุ่มเทในการทรงงานเพื่อพสกนิกรของพระองค์นั้นเป็นที่ประจักษ์มายาวนาน มีเรื่องราวเล่าขานว่าหลายครั้งที่เสด็จฯ เยี่ยมราษฎรในถิ่นทุรกันดาร พระองค์ทรงงานจนถึงเวลาดึกดื่น บางครั้งถึงตีหนึ่งตีสอง จนข้าราชบริพารต้องเตรียมไฟฉายให้พร้อมเสมอเพื่อส่องสว่างให้ทรงงานต่อไปได้ ความมุ่งมั่นนี้ยังคงสม่ำเสมอไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเพียงใด ดังเช่นในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ที่ผ่านมา พระองค์ได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จำนวน 20,191,428 บาท เพื่อจัดซื้อชุดอุปกรณ์ป้องกันทางเดินหายใจแบบอากาศบริสุทธิ์ (PAPR) มอบให้แก่โรงพยาบาลประจำจังหวัด 76 แห่งทั่วประเทศ เพื่อปกป้องบุคลากรทางการแพทย์ให้ปลอดภัยขณะปฏิบัติหน้าที่ จากค่ำคืนที่ทรงงานหนักในหมู่บ้านห่างไกล สู่การพระราชทานความช่วยเหลือมูลค่านับสิบล้านบาทในยามวิกฤติของชาติ
มรดกแห่งวิสัยทัศน์
จากการเปลี่ยนปีกแมลงทับให้เป็นเครื่องประดับล้ำค่าและโบกี้รถไฟให้เป็นบ้านของสัตว์ทะเล ไปจนถึงการยกระดับผ้าทอพื้นถิ่นให้กลายเป็นเครื่องมือทางการทูตเชิงวัฒนธรรม เรื่องราวเหล่านี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นว่า พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระพันปีหลวงนั้นเต็มไปด้วยพระปรีชาสามารถ พระเมตตาอันไพศาล และสายพระเนตรอันเฉียบแหลม