การฉายรังสี 2 มิติ คืออะไร ปัจจุบันยังใช้อยู่หรือไม่

Описание: การฉายรังสีมีกี่ประเภท แบ่งประเภทอย่างไร แต่ละโรงพยาบาลเหมือนกันหรือเปล่า

โดยปกติเมื่อพูดถึงการฉายรังสีโดยทั่วไปมักจะเป็นการฉายรังสีจากภายนอก รังสีที่ใช้ในปัจจุบันได้แก่รังสีเอกซ์พลังงานสูง และอนุภาคอิเล็กตรอน ซึ่งรังสีทั้งสองชนิดนี้มีแหล่งกำเนิดคือเครื่องเร่งอนุภาค เรื่องฉายรังสีเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์ในประเทศไทยเป็นเครื่องเร่งอนุภาคครับ

แตกต่างจากสมัยก่อนมีการใช้รังสีแกมมาจากสารกัมมันตรังสีโคบอลต์ 60 แต่ปัจจุบันการฉายรังสีด้วยโคบอลต์ 60 แทบจะไม่มีแล้วในประเทศไทย โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์หยุดการใช้เครื่องโคบอลต์ 60 ในการฉายรังสีมานานมากกว่า 15 ปีแล้ว ถ้าจำกันได้มีข่าวเรื่องซาเล้ง ขายของเก่าผ่าเครื่องโคบอลต์แล้วเกิดอุบัติเหตุทางรังสีก็คือเครื่องฉายรังสีชนิดนี้

การแบ่งประเภทอีกอย่างหนึ่งคือแบ่งตามเทคนิคการฉายรังสี

1. การฉายรังสี 2 มิติ คือการฉายรังสีโดยอาศัยเครื่องจำลองการฉายรังสี 2 มิติซึ่งก็คือภาพเอกซเรย์ 2 มิตินั่นเอง ปัจจุบันการฉายรังสี 2 มิติมักจะใช้สำหรับการรักษาแบบประคับประคองเช่นมะเร็งกระจายไปที่กระดูกกระจายไปที่สมองเป็นต้น

2. การฉายรังสี 3 มิติ คือการฉายรังสีโดยอาศัยภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ภาพเอ็มอาร์ หรือภาพสแกนในการกำหนดตำแหน่งก้อนมะเร็งและอวัยวะข้างเคียง แพทย์รังสีรักษาสามารถทราบได้ว่าก้อนมะเร็งและอวัยวะต่างๆได้รับรังสีในปริมาณเท่าใด เครื่องฉายรังสีในประเทศไทยไม่ว่าจะเป็นศูนย์มะเร็งซึ่งอยู่ตามภูมิภาคในโรงเรียนแพทย์หรือโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญ่ล้วนแล้วแต่สามารถใช้รังสี 3 มิติได้

3. การฉายรังสีปรับความเข้ม หรือ imrt, vmat เป็นเทคนิคการฉายรังสี 3 มิติขั้นสูง ที่มีความแม่นยำสูงขึ้น สามารถยิงรังสีได้ตรงเป้าหมาย และลดปริมาณรังสีต่ออวัยวะข้างเคียงได้อย่างดี ค่าใช้รังสีแพงกว่าการใช้รังสี 3 มิติธรรมดา โรงพยาบาลส่วนใหญ่มีศักยภาพที่จะฉายรังสีด้วยวิธีนี้ แต่อาจจะติดขัดที่จำนวนเครื่องมือที่สามารถให้บริการได้ นักฟิสิกส์ซึ่งมีความสามารถในการวางแผนการรักษาด้วยรังสียังมีจำกัด ทำให้บางโรงพยาบาลไม่สามารถใช้ศักยภาพของเครื่องมือได้อย่างเต็มที่

4. การฉายรังสีศัลยกรรม (srs, srt, sbrt) เป็นเทคนิคขั้นสูงของการใช้รังสีปรับความเข้ม ซึ่งยิงปริมาณรังสีออกอย่างรวดเร็วภายในระยะเวลาสั้นๆ ทำให้ก้อนมะเร็งได้รับปริมาณรังสีสูงกว่าปกติประมาณ 3 ถึง 8 เท่า มักใช้กับก้อนมะเร็งซึ่งมีขนาดเล็ก มีจำนวนครั้งของการฉายรังสีประมาณ 1 ถึง 7 ครั้ง การฉายรังสีศัลยกรรมจำเป็นที่จะต้องตรวจสอบตำแหน่งให้แม่นยำก่อนที่จะเริ่มฉายรังสี เทคนิคการฉายรังสีนี้มักจะจำกัดอยู่แต่ในโรงเรียนแพทย์และโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญ่เท่านั้น

เครื่องมืออื่นๆที่สามารถช่วยให้การฉายรังสีแม่นยำขึ้นเช่น เครื่องตรวจจับการหายใจ ซึ่งทำให้เราสามารถฉายรังสีได้ในจังหวะที่ก้อนมะเร็งหายใจเข้าหรือหายใจออก มีเครื่องมือใช้เฉพาะบางโรงพยาบาลเท่านั้น

การที่แพทย์แต่ละท่านเลือกการใช้รังสีแต่ละเทคนิคขึ้นอยู่กับโรคของผู้ป่วยการจัดระยะของโรคมะเร็ง ไม่ใช่ว่าการฉายรังสีแบบที่ดีที่สุดจะเหมาะสมกับผู้ป่วยทุกราย การเลือกเทคนิคให้เหมาะสมย่อมเป็นผลดีต่อการรักษาโรคมะเร็ง

โชคดีที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์มีเครื่องมือฉายรังสีทุกเทคนิคดังที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น ดังนั้นหมอจึงสามารถที่จะเลือกใช้อาวุธได้หลากหลายกว่าโรงพยาบาลที่มีเครื่องมือน้อยกว่า

โรงพยาบาลแต่ละแห่ง มีประสบการณ์ในการฉายรังสีแต่ละเทคนิคแตกต่างกันไป กรุณาปรึกษาแพทย์รังสีรักษาของท่าน