تاریخ تمدن قسمت ۱۳۱ فصل اول :کریت مدیترانه ای بازیافتن کریت بازسازی تمدن کریت

Описание: #جلد دوم



فصل اول :کریت

مدیترانه ای

بازیافتن کریت

بازسازی تمدن کریت

تاریخ تمدن جلد 02 - (یونان باستان)فصل اول :کریت



I - مدیترانه ای



چون اقیانوسِ اطلس و جبل طارق را پشت سر گذاریم و به آرامترینِ دریاها، مدیترانه، پا نهیم، بیدرنگ به صحنه ی تاریخِ یونان میرسیم. افلاطون گفته است: “ما، به سانِ غوکانِ گِردِ بِرکه، در کناره های این دریا ساکن شده ایم.” یونانیان، قرنها قبل از میلاد، در کناره های این دریا، و حتی در دورمانده ترین سواحلِ آن، کوچنشینهایی ناپایدار، که در میانِ بربریان محاط بودند، برپا کردند. از آن جمله اند: هِمِروسکوپیون و اَمپوریون در اسپانیا، مارسی (ماسالیا) و نیس (نیکایا) در فرانسه، و تقریبا همه جا در ایتالیای جنوبی و سیسیل. کوچنشینانِ یونانی شهرهایی پر رونق در کورنه (افریقای شمالی) و نوکریت یس (دلتای رود نیل) به وجود آوردند، و تلاشِ بی آرامِ آنان، در آن زمان نیز مانندِ قرنِ ما، جزیره های دریای اژه و سواحلِ آسیای صغیر را به شور افکند. اینان برای بازرگانیِ پر دامنه خود، شهرها و آبادیهایی در کرانه های داردانل و دریای مرمره و دریای سیاه بنیاد نهادند. از این رو دنیای یونانِ باستان، بسیار پهناور بود، و شبه جزیره ی یونان فقط بخشی کوچک از آن به شمار میرفت.



دومین گروهِ تمدنها در مدیترانه ظهور یافت، همچنانکه قبلا نخستین گروه در امتدادِ رودهای مصر و بین النهرین و هند به بار آمد، و مُقَدَر بوده است گروهِ سومِ تمدنها در سواحلِ اقیانوسِ اطلس درخشیدن گیرد، و مُحتملا گروهِ چهارم بر کناره های اقیانوسِ آرام پدیدار شود. چه شد که چنین شد آیا پیدایشِ تمدنِ مدیترانه ای، زاده ی آب و هوای مساعدِ سواحلِ این دریاست؟ در آن زمان هم، مانندِ اکنون، بارانهای زمستانی، خاکِ سرزمینهای پیرامونِ مدیترانه را میپروردند و یخبندانهای ملایم، مردم را برمیانگیختند.



تقریبا در تمامِ سال، آدمی میتوانست در فضای باز، زیرِ آفتابِ گرمی که هیچ گاه طاقت فرسا نمیشد، به سر برد. با اینهمه، خاکِ جزایر و سواحلِ مدیترانه به هیچ روی، از لحاظِ حاصلخیزی، با دره های رُسوبیِ گَنگ و سِند و دجله و فرات و نیل برابری نمیکند، و امکان دارد که کم آبیِ تابستانی: بسی زود آغاز شود یا بسیار دیرنده شود. در منطقه مدیترانه ای، صخره بُن های بسیار: در زیرِ پوسته ی نازکِ خاک، به کَمین نشسته اند و کشاورزی را دشوار میکنند. از این رو، این سرزمینهای تاریخی در بارآوری نه به پای شمالِ اِعتدالی و نه به گَردِ جنوبِ استوایی رسیدند، و کشاورزانِ پرشکیبِ آن سامان، که به لطایف از خاک بهره ای میگرفتند، رفته رفته از کارِ خود خسته شدند، دست از شخم زدن کشیدند، و به رویانیدنِ زیتون و تاک پرداختند. از آن پس نیز بر آسایش دست نیافتند، زیرا هر لحظه انتظار میرفت که، در طولِ یکی از صدها چینه ی فرو رفته ی زمین، زلزلهایی، خاک را در زیرِ پای مردم بشکافد، آنان را بترساند، و به دینداریِ زودگذری سوق دهد. بر روی هم میتوان گفت که آب و هوای مساعد، زاینده ی تمدنِ یونانی نبود، و احتمالا هیچ تمدنی معلولِ آب و هوا نیست.



آنچه مردم را به دریای اژه کشانید، جزایرِ این دریا بود: مَنظری زیبا داشتند و با رنگهای تغییرپذیرِ کوه های سایه زده ی خود، که همچون معابد: سر از دریای آینه گون برآورده بودند: هر دریانوردِ افسرده را به شور میانداختند. مناظری از این دِلکَشتر در کره زمین کمیاب است; آدمی چون بر اژه کشتی براند، در می یابد که چرا ساکنانِ سواحل و جزایرِ دریای اژه، خاکِ خود را حتی از جانِ خود بیشتر دوست میداشتند و، مانندِ سقراط، جلای وطن را تلختر از مرگِ دریای اژه، جواهر آسا، در هر سو افشانده شده بودند و از یکدیگر فاصله ی اندکی داشتند، چنان که کشتی به هر سو که میرفت - به خاور و باختر یا به شمال و جنوب - هرگز بیش از حدودِ شصت کیلومتر از خشکی دور نمیماند، و این هم دریانوردان را سخت خوش میآمد. این جزیره ها، همانندِ کوهستانهای شِبه جزیره یونان، در گذشته های دور، مرتفعترین نواحیِ سرزمینِ پیوسته وسیعی بودند که بتدریج در دریای خیره سر ؛ غرق شد و فقط این جزایر را باقی گذاشت تا با قُلَلِ خود به مسافرانِ دور افتاده خوشامد گویند و، چون بُرجِ دیده بانی، کشتیهای کُهَن را، که البته قطبنما نداشتند، راهنمایی کنند و به یاریِ بادها و آبها، کشتیران را به مقصدش برسانند. جریانِ مرکزیِ نیرومندی از دریای سیاه به دریای اژه میرفت، و جریانهای ساحلیِ گوناگونی به سویِ شمال روان بود. بادهای موسِمیِ شمالِ باختری: مُنَظَماً در تابستان میوزیدند و به کشتیهایی که برای فراهم آوردنِ غلات و ماهی و پوستهای نرم از دریای سیاه دور میشدند کمک میکردند تا بآسانی به بنادرِ جنوبیِ خود بازگزدند.در مدیترانه " مِه نادر بود، و بادهای ساحلی، بر اثرِ آفتابِ دایم، همواره در جهاتِ گوناگون میورزیدند، به طوری که انسان میتوانست، تقریبا در همه ی بنادر و همه ی فصول، بامدادان با نسیمی رهسپار شود و شامگاهان با نسیمی بازآید.



فنیقیانِ مال اندوز و یونانیانِ دوزیست، در این آبهای فرخنده، فن و علمِ ناو بَری را ترقی دادند. کشتیهایی ساختند بزرگتر و تندروتر و راحتتر از همه کشتیهایی که تا آن زمان در مدیترانه سیر وسفر کرده بودند. پس، با وجودِ دزدانِ دریایی و حوادثِ نامُنتَظِر و رنج آورِ دریا، آرام آرام راه های بحریِ اروپا و افریقا به آسیا - از طریقِ قبرس (کوپروس) و صِیدا (سیدون) و صور (توروس) یا از طریقِ دریای اژه و دریای سیاه - با صرفه تر از راه های دراز و توانفرسفا و مخاطره آمیزِ زمینی شد و بازرگانیِ مصر و خاورِ نزدیک را، که در راه های زمینی تردد میکردند، از اهمیت انداخت، پس، تجارت به طریقِ جدیدی افتاد، جمعیت؛ فزونی گرفت، و ثروتهای جدیدی فراهم آمد. مصر و سپس بین النهرین و پس از آن ایران به ضعف گراییدند، فنیقیه امپراطوریِ خود را، که مرکب از شهرهایی در امتدادِ ساحلِ افریقا و سیسیل و اسپانیا بود، از کف داد و یونان مانندِ یک گُل روزِ تازه شکفت.



II - بازیافتن کریت