จารึกพระธาตุร้างบ้านแร่จารึกอักษรไทยน้อย ร่วมสมัยสุโขทัย เก่าที่สุดในภาคอีสาน

Описание: พระธาตุร้างบ้านแร่ ตั้งอยู่ในพื้นที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแร่ อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร เป็นพระธาตุขนาดเล็ก ในศิลปะล้านช้าง ก่อด้วยดิฐเผา ปัจจุบันมีสภาพทรุดโทรม แต่ถึงอย่างไร พระธาตุแห่งนี้ยังคงทำหน้าที่ เป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิประจำหมู่บ้าน โดยชาวบ้านเชื้อว่า วิญญาณบรรพบุรุษ ยังคงวนเวียนเฝ้าสมบัติที่อยู่ในบ้านเมืองโบราณแห่งนี้

ด้านหน้าขององค์พระธาตุร้าง พบศิลาจารึก 1 หลัก เป็นจารึกอักษรไทยน้อย จำนวน 1 ด้าน มี 12 บรรทัด เนื้อหาของจารึกกล่าวถึงการอุทิศถวายที่ดิน ให้แก่วัด ของบรรดาหัวหน้าชุมชน ในจารึกบรรทัดที่ 4 ระบุ จุลศักราช 712 หรือ ตรงกับ พ.ศ.1893 นักโบราณคดี ได้ให้ความเห็นว่าถ้าศักราชที่ระบุในจารึกถูกต้อง จารึกหลักนี้ จะเป็นจารึกที่มีอายุมากที่สุดในภาคอีสาน คือ มีอายุ 674 ปี

เป็นที่น่าสังเกตว่า ปีที่ระบุในจารึกบ้านแร่ ระบุจุลศักราช 712 หรือ พ.ศ.1893 ซึ่งตรงกับศักราชที่พระเจ้าอู่ทอง ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี คือในปี พ.ศ.1893 และก่อนพระเจ้าฟ้างุ้ม จะสถาปนาเมืองหลวงพระบาง ในปี พ.ศ. 1896 ถึง 3 ปี
เมื่อเรามองในบริบทการตั้งชุมชน จารึกหลักนี้ทำให้เราได้รู้ว่า ชุมชนโบราณแห่งนี้อาจมีอายุอยู่ในยุคสมัยเดียวกันกับกรุงสุโขทัย แต่หากเมื่อมองในบริบททางด้านภาษา จารึกหลักนี้ อาจคือพัฒนาการของภาษาไทย