اختلال استرس پس از سانحه

Описание: سلام! امروز می‌خوام با هم درباره‌ی یه مفهوم جالب توی روانشناسی حرف بزنیم: گیلتی پلژر یا همون «لذتِ گناه‌آلود».

👀 حتما برات پیش اومده کاری رو انجام بدی که برات خیلی لذت‌بخشه، اما همزمان یه حس گناه یا خجالت هم کنارش میاد. مثلا:

خوردن بستنی یا فست‌فود وقتی رژیمی.

دیدن یه سریال سطحی یا موسیقی پاپ کلیشه‌ای، در حالی که به بقیه میگی «من فقط کارای هنری می‌بینم».

حتی وقت‌گذرونی بی‌هدف توی اینستاگرام یا بازی‌های موبایلی.

این چیزاست که بهشون میگیم گیلتی پلژر.

🔎 اما چرا این‌قدر جذاب و همزمان متناقضه؟
از نظر روانشناسی، این پدیده ترکیبی از دو بخشه:

لذت فوری (Pleasure): مغز ما وقتی چیزی برامون خوشایند باشه، دوپامین آزاد می‌کنه. همون هورمونیه که باعث حس پاداش و رضایت میشه.

احساس گناه (Guilt): از طرف دیگه، ما هنجارهای اجتماعی، باورهای شخصی یا هدف‌هایی داریم که فکر می‌کنیم با اون رفتار سازگار نیست. اینجاست که مغز وارد تعارض میشه و احساس گناه میاد سراغمون.

⚖️ پس گیلتی پلژر جاییه که خواسته‌های شخصی و فشارهای اجتماعی به هم برخورد می‌کنن.جالب اینجاست که تحقیقات نشون دادن لذت بردن از گیلتی پلژرها لزوما چیز بدی نیست. حتی می‌تونه به عنوان راهی برای کاهش استرس و تنظیم هیجان‌ها عمل کنه. مثلا وقتی یه روز سخت داشتی، دیدن یه فیلم کمدی سطحی می‌تونه مثل یک استراحت ذهنی عمل کنه و شارژت کنه.

ولی مشکل کجاست؟
وقتی این رفتارها زیاد بشن و جایگزین کارهای مهم یا ارزش‌های اصلی زندگی بشن. اون موقع ممکنه به پرخوری، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی یا فرار از مسئولیت‌ها ختم بشه.

💡 پس راه‌حل چیه؟اول اینکه پذیرفتن. همه‌ی ما گیلتی پلژر داریم و این بخشی از انسان بودنه.

دوم: محدودیت سالم بذاریم. مثلا بگی «من روزی ۳۰ دقیقه می‌خوام سریال دم‌دستی ببینم» نه اینکه یک‌دفعه کل شب بیدار بمونی.

سوم: بازنگری کنیم که چرا گناه؟ گاهی اوقات ما به خاطر قضاوت دیگران یا کمال‌گرایی خودمون، حس گناه می‌کنیم؛ در حالی که واقعا آسیبی به زندگی‌مون نزده. شاید لازم باشه تعریفمون از «مجاز» و «غیرمجاز» رو دوباره بررسی کنیم.

✨ در نهایت، گیلتی پلژرها اگر درست مدیریت بشن، می‌تونن به زندگی رنگ و لذت بیشتری بدن. همون‌طور که بدن نیاز به استراحت داره، ذهن هم به سرگرمی‌های کوچیک و لذت‌های بی‌خطر نیاز داره.

پس دفعه بعدی که حس کردی داری به یه گیلتی پلژر مشغول میشی، قبل از اینکه خودتو سرزنش کنی، از خودت بپرس: «آیا این واقعا به من آسیب می‌زنه یا فقط دارم از زندگی لذت می‌برم؟»