ចាបុីដងវែងរឿងៈ ទុំទាវ TUM TEAV

Описание: ចាប៉ីដងវែង (Chapei Dang Veng) ត្រូវបានបញ្ជូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌មិនអាចបាត់បង់បានដែលត្រូវការការពារបន្ទាន់ (List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding) ដោយអង្គការ UNESCO នៅថ្ងៃទី ៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៦ ។ ការបញ្ជូលនេះបានកើតឡើងក្នុងសន្និសីទលើកទី១១របស់គណៈកម្មាធិការអន្តរជាតិសម្រាប់ការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌មិនអាចបាត់បង់បាន ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅនៅទីក្រុង Addis Ababa ប្រទេសអេត្យូពី៉ា ។

ការបញ្ជូលនេះមានគោលបំណងដើម្បីទទួលបានការគាំទ្រអន្តរជាតិ និងជួយរក្សាទុកប្រពៃណីតន្ត្រីនេះ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាការប្រលោមលោកប្រពៃណីខ្មែរ ដែលប្រើប្រាស់ឧបករណ៍តន្ត្រីចាប៉ី និងការច្រៀងដែលមានមាតិកាផ្សេងៗដូចជាការអប់រំ ការពិចារណាសង្គម និងការវាយតម្លៃ ។

ការបញ្ជូលនេះក៏បាននាំឲ្យមានការផ្តល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុចំនួន ២៣០,០០០ ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីអនុវត្តផែនការការពារ និងផ្សព្វផ្សាយប្រពៃណីនេះ ។ដើមកំណើតនៃ ចាបុីដងវែង (ចាបុីដងវែង) គឺមានប្រភពជាចម្រៀងប្រពៃណីសាសនានិងវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលមានប្រវត្តិយូរមកហើយ។ វាជាឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណមួយប្រភេទដែលតែងតែប្រើប្រាស់សម្រាប់ច្រៀងសម្ដែងកំណាព្យ ដូចជា ចម្រៀងចាបុី ឬការសម្ដែងរឿងពិពណ៌នា (narrative storytelling)។

⸻

🔸 អត្ថន័យនៃពាក្យ “ចាបុីដងវែង”
• “ចាបុី” មានន័យថា ប្រភេទផ្លែឈើ ឬឧបករណ៍ភ្លេង។
• “ដងវែង” សំដៅទៅលើដងឧបករណ៍នេះ ដែលវាមានដងវែងជាងឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ​ធម្មតា។

⸻

🔸 ប្រភពកំណើត
• តាមប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសិល្បៈខ្មែរ និងឯកសារបុរាណផ្សេងៗ ចាបុីដងវែងជាឧបករណ៍ភ្លេងបុរាណដែលស្ថិតក្នុងគ្រួសារឧបករណ៍ភ្លេងសូរស្តើង (plucked lute) មានប្រភពមកពីសម័យអង្គរ ឬអាចមុននោះទៀត។
• គេជឿថាវាបានអភិវឌ្ឍឡើងដោយស្មោះស្ម័គ្រចំពោះព្រះសាសនា ពិសេសក្នុងពិធីព្រះពុទ្ធសាសនា និងសកម្មភាពរីករាយនៅក្នុងសហគមន៍ខ្មែរ។
• ចាបុីដងវែងតែងតែភ្ជាប់ជាមួយនឹង ចំរៀងសម្តែងកំណាព្យ និងការសម្ដែងអំពីទំនៀមទំលាប់ បទនិទាន ឬប្រវត្តិសាស្ត្រ។ វាធ្វើ​ឲ្យអ្នកស្ដាប់សើច មានគំនិត ការប្រឹក្សា ឬការអប់រំផ្លូវសីលធម៌។

⸻

🔸 សម័យអភិវឌ្ឍន៍
• ជុំវិញ សតវត្សទី ២០ ចាបុីដងវែងបានទទួលនូវការពេញនិយមយ៉ាងខ្លាំង តាមរយៈអ្នកចម្រៀងពេញនិយមដូចជា៖
• លោកគ្រូកែម ចៅស្រី
• លោកគ្រូពៅ សោភ័ណ្ឌ
• លោកគ្រូសៀង អ៊ាង
• ពួកគេបានប្រើប្រាស់ចាបុីដងវែងសម្រាប់ច្រៀង រឿងប្រលោមលោក ការពិពណ៌នាសង្គម ឬបញ្ហាផ្លូវចិត្ត។

⸻

🔸 ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន
• ចាបុីដងវែងត្រូវបានចងក្រងជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ដ៏មានតម្លៃរបស់ជាតិខ្មែរ។
• នៅឆ្នាំ ២០២২, ចាបុីដងវែងបានចូលបញ្ជី បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់មនុស្សជាតិ (Intangible Cultural Heritage of Humanity) ដោយអង្គការយូនេស្កូ (UNESCO)។