စေတသိက်ဆိုတာဘာလဲ What is Cetasika (Mental Factors)?

Описание: စေတသိက်ဆိုတာက ပါဠိလို စေတသိက (cetasika) လို့ခေါ်ပြီး၊ စိတ်နှင့်အတူ တွဲဖက်ဖြစ်ပေါ်တတ်တဲ့ တရားတွေလို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ အဘိဓမ္မာအရ၊ စိတ်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာတိုင်းမှာ သူနဲ့အတူတူ၊
ဧကုပ္ပါဒ (အတူတကွ ဖြစ်ပေါ်ခြင်း)
ဧကနိရောဓ (အတူတကွ ချုပ်ငြိမ်းခြင်း)
ဧကဝတ္ထုက (အတူတကွ မှီရာဝတ္ထု တစ်ခုတည်းမှာ ဖြစ်ခြင်း)
ဧကာရမ္မဏ (အတူတကွ အာရုံတစ်ခုတည်းကိုသာ သိခြင်း)
ဆိုတဲ့ အခြင်းအရာလေးမျိုးမှာ တူညီကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် စေတသိက်တွေဟာ စိတ်ရဲ့ အဖော်သဟဲတွေလိုပါပဲ။ စိတ်ရဲ့သဘောအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ တရားတွေလို့လည်း မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။
စေတသိက် ၅၂ ပါး အကျဉ်းချုပ်
စေတသိက် ၅၂ ပါးကို အဓိကအားဖြင့် အုပ်စု၃စု ခွဲခြားနိုင်ပါတယ်။
၁။ အညသမာနစေတသိက် ၁၃ပါး
ဒီစေတသိက်တွေဟာကောင်းတဲ့စိတ် (ကုသိုလ်) မှာလည်းဖြစ်နိုင်သလို၊ မကောင်းတဲ့စိတ် (အကုသိုလ်) မှာလည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဒါကြောင့် အညသမာန (အခြားတစ်ပါးသောစိတ်နဲ့ အတူတူ) လို့ ခေါ်တာပါ။
သဗ္ဗစိတ္တသာဓာရဏ (၇) ပါး - စိတ်တိုင်းမှာ မချန်မလပ် အမြဲတမ်းပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၇ ပါးပါ။
ဖဿ (အာရုံနဲ့တွေ့ထိခြင်း)
ဝေဒနာ (ခံစားမှု)
သညာ (မှတ်သားမှု)
စေတနာ (အာရုံကို စေ့ဆော်မှု)
ဧကဂ္ဂတာ (စိတ်ကို အာရုံတစ်ခုတည်းမှာ တည်စေမှု)
ဇီဝိတိန္ဒြိယ (အသက်ရှင်သန်နေမှု)
မနသိကာရ (အာရုံကို နှလုံးသွင်းမှု)
ပကိဏ္ဏက (၆) ပါး - အချို့စိတ်တွေမှာ ပါဝင်ပြီး အချို့မှာ မပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၆ ပါးပါ။
ဝိတက္က (အာရုံကို ကြံစည်မှု)
ဝိစာရ (အာရုံကို စစ်ဆေးမှု)
အဓိမောက္ခ (အာရုံကို ဆုံးဖြတ်မှု)
ဝီရိယ
ပီတိ
ဆန္ဒ
၂။ အကုသလစေတသိက်၁၄ပါး
ဒီစေတသိက်တွေဟာ မကောင်းတဲ့ အကုသိုလ်စိတ်တွေမှာပဲ ဖြစ်ပေါ်ပါတယ်။
မောဟစတုက္က (၄) ပါး - အားလုံးသော အကုသိုလ်စိတ်တွေမှာ ပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၄ ပါးပါ။
မောဟ
အဟိရိက
အနောတ္တပ္ပ
ဥဒ္ဓစ္စ
လောဘတိက(၃)ပါး - လောဘမူစိတ်တွေမှာသာ ပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၃ ပါးပါ။
လောဘ
ဒိဋ္ဌိ
မာန
ဒေါသစတုက္က(၄)ပါး - ဒေါသမူစိတ်တွေမှာသာ ပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၄ ပါးပါ။
ဒေါသ
ဣဿာ
မစ္ဆရိယ
ကုက္ကုစ္စ
ထိနမိဒ္ဓ(၂)ပါး-ပျင်းရိမှုနဲ့ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကို ဖြစ်စေတဲ့ စေတသိက် ၂ ပါးပါ။
ထိန
မိဒ္ဓ
ဝိစိကိစ္ဆာ (၁)ပါး-တိကျသေချာမှု မရှိဘဲ သံသယဖြစ်နေတဲ့ စေတသိက် ၁ ပါးပါ။
၃။ သောဘဏ စေတသိက် (၂၅) ပါး
ဒီစေတသိက်တွေဟာ ကောင်းတဲ့စိတ် (ကုသိုလ်) တွေမှာသာ ပါဝင်ပါတယ်။
သောဘဏသာဓာရဏ (၁၉) ပါး - အားလုံးသော ကောင်းတဲ့စိတ်တွေမှာ ပါဝင်တဲ့ စေတသိက် ၁၉ ပါးပါ။
သဒ္ဓါ
သတိ
ဟိရီ
ဩတ္တပ္ပ
အလောဘ
အဒေါသ
တတြမဇ္ဈတ္တတာ (စိတ်ကို မျှတစွာထားမှု)
ကာယပဿဒ္ဓိ (ကိုယ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု)
စိတ္တပဿဒ္ဓိ (စိတ်၏ ငြိမ်းချမ်းမှု)
ကာယလဟုတာ (ကိုယ်၏ ပေါ့ပါးမှု)
စိတ္တလဟုတာ (စိတ်၏ ပေါ့ပါးမှု)
ကာယမုဒုတာ (ကိုယ်၏ နူးညံ့မှု)
စိတ္တမုဒုတာ (စိတ်၏ နူးညံ့မှု)
ကာယကမ္မညတာ (ကိုယ်၏ သင့်လျော်မှု)
စိတ္တကမ္မညတာ (စိတ်၏ သင့်လျော်မှု)
ကာယပါဂုညတာ (ကိုယ်၏ လျင်မြန်မှု)
စိတ္တပါဂုညတာ (စိတ်၏ လျင်မြန်မှု)
ကာယုဇုကတာ (ကိုယ်၏ ဖြောင့်မတ်မှု)
စိတ္တုဇုကတာ (စိတ်၏ ဖြောင့်မတ်မှု)
ဝိရတီ (၃) ပါး - မကောင်းမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စေတသိက် ၃ ပါးပါ။
သမ္မာဝါစာ (မှန်ကန်သောစကား)
သမ္မာကမ္မန္တ (မှန်ကန်သောအလုပ်)
သမ္မာအာဇီဝ (မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု)
အပ္ပမညာ (၂) ပါး - သတ္တဝါတွေအပေါ် သနားကြင်နာတဲ့ စေတသိက် ၂ ပါးပါ။
ကရုဏာ (ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်နေသူကို သနားခြင်း)
မုဒိတာ (ချမ်းသာနေသူအပေါ် ဝမ်းသာခြင်း)
ပညာ (၁) ပါး - မှန်ကန်စွာသိမြင်တဲ့ ပညာပါရမီကို ဖြစ်စေတဲ့ စေတသိက်ပါ။
ဒီလိုအားဖြင့် စေတသိက် ၅၂ ပါးဟာ စိတ်အမျိုးမျိုးနဲ့ တွဲပြီး ကောင်းမှု၊ မကောင်းမှု စသဖြင့် အမျိုးမျိုးသော သဘောတရားတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဤတရားတော်သည် ကျေးဇူးတော်ရှင် ပါမောက္ခချုပ်ဆရာတော် အရှင်နန္ဒမာလာဘိဝံသ ဟောကြားတော်မူအပ်သော "စိတ်ကိုအမှီပြုအင်အားစုများ"​ တရားတော်မှ ကောက်နှုတ်ချက်ဖြစ်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ နိဗ္ဗာန်ရောက်ကြောင်းတရားများကို အားပေးနားထောင်ကြရင်း ဓမ္မမိတ်ဆွေသူတော်ကောင်းအပေါင်းတို့အနေနဲ့ ကျွန်တော်ရဲ့ Buddha Talk Channel လေးကို Like, share & subscribe လေးလုပ်ပေးကြပါဦးခင်ဗျ။

"This sermon is a summary of the teachings delivered by the esteemed Venerable Ashin Nandamala Bhivamsa on ""Supportive strengths to rely on for the mind." As we listen to the teachings encouraging us towards Nirvana, I kindly ask all my Dharma friends to like, share, and subscribe to my Buddha Talk Channel."

"I truly appreciate and give credit to the Dhamma Download family. Thank you for your kindness and permission to use the MP3 downloads for the Buddha Talk channel. Our Buddha Talk channel always supports the Dhamma Download family."

Note: AI- generated thumbnail for visual learning — not meant to mislead.

#buddhatalk
#buddhadharma
#dhamma
#globalbuddhism
#buddhistphilosophy
#dhammakaya
#selfimprovement
#motivation
#AshinNandamarlabiwunsa
#buddha
#buddhiststory
#dhammadiscussion
#dhammastudio
#dhammachannel
#dhammathuta
#dhammakaya
#knowledge
#inspiration
#love
#ပါချုပ်
#ပါချုပ်ဆရာတော်တရားများ
#ပရိတ်
#ပရိတ်ပဌာန်းတော်
#ပဋ္ဌာန်းနှင့်ပရိတ်ကြီး
#ဘုရား
#သီတင်းကျွတ်
#သတင်း
#ဝိပဿနာနှင့်သမထတရားတော်များ
#အလုပ်ပေးတရားတော်များ
#စာပေ
#ကျမ်းစာ
#မင်္ဂလာအခါပေးအစီအစဉ်
#သီတဂူဆရာတော်
#သစ္စာရွှေစည်ဆရာတော်တရားများ
#နေ့စဥ်တရားတော်များ
#တရားအတိုများ
#တရားတော်
#တရားဓမ္မအသိတိုးပွားကြပါစေ
#တရားတော်များmp3
#တရားတော်များစုစည်းရာ၂၀၂၄
#တရားတို
#တရားတော်များ2021
#စာအုပ်စာပေ
#ပဋိစသမုပ္ပါဒ်
#ပရိတ်ကြီး(၁၁)သုတ်
#ဘာဝနာတရား
#ကုသိုလ်
#စိတ်
#ရုပ်
#ယောဂီသူတော်ကောင်း
#ပဌာန်းပါဠိတော်
#မဟာသမယသုတ်