EP 42 : แผนแม่บทการเรียนการสอนวิชาประวัติศาสตร์

Описание: **ธีมหลักและแนวคิดสำคัญ**ของแผนแม่บทนี้ครอบคลุมประเด็นสำคัญหลายด้าน:

*1. ปัญหาและข้อท้าทายของการเรียนการสอนประวัติศาสตร์ในปัจจุบัน:*
*คำถามจากสังคม:* สังคมตั้งคำถามถึงคุณค่าและความจำเป็นของการเรียนประวัติศาสตร์ เช่น "เรียนไปทำไม" หรือ "เรียนแล้วเอาไปใช้อะไรได้" ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความไม่เห็นคุณค่าของวิชานี้
*หลักสูตรไม่ทันสมัย:* หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 มีตัวชี้วัดที่ละเอียดเกินไป ทำให้เนื้อหาไม่เหมาะสมกับช่วงวัย ไม่สอดคล้องกับบริบทโลกที่เปลี่ยนไป และขาดความเชื่อมโยงกับสาระการเรียนรู้อื่น รวมถึงชีวิตประจำวันของผู้เรียน
*ความสำคัญที่ลดลง:* วิชาประวัติศาสตร์ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสังคมศึกษา ถูกถอนออกจากการทดสอบ O-Net ทำให้โรงเรียนส่วนใหญ่ไม่ให้ความสำคัญเทียบเท่าวิชาหลักอื่นๆ
*ปัญหาด้านครูผู้สอน:* ครูขาดเทคนิค องค์ความรู้ และความชำนาญในการสอน โดยมักเน้นการบรรยาย ท่องจำ และทำใบงาน ส่งผลให้ผู้เรียนขาดการคิดวิเคราะห์
*หนังสือเรียนและสื่อการสอน:* หนังสือเรียนไม่ทันยุคสมัย ขาดอิสระในการจัดการเรียนรู้ ไม่กระตุ้นการคิดเชิงวิพากษ์ สื่อการสอนขาดความน่าสนใจ และไม่ค่อยมีการนำบุคคลหรือแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นมาใช้
*การวัดและประเมินผล:* การประเมินผลขาดความหลากหลาย โดยเน้นแบบทดสอบปรนัยที่วัดเพียงความสามารถในการท่องจำ ไม่สามารถวัดกระบวนการคิดหรือการให้เหตุผลได้

*2. เป้าหมายสูงสุดของการเรียนการสอนประวัติศาสตร์:*
*ระดับประถมศึกษา:* มุ่งให้ผู้เรียนเข้าใจความเป็นมาของครอบครัว ท้องถิ่น และชาติไทย รวมถึงรู้จักใช้ความรู้ทางประวัติศาสตร์เพื่อเรียนรู้สถานที่สำคัญและประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
*ระดับมัธยมศึกษา:* มุ่งให้ผู้เรียนตระหนักในคุณค่าของประวัติศาสตร์และความเป็นมาของชาติ รู้เท่าทันสังคม การเมือง และเศรษฐกิจของไทยและโลกด้วยความรู้ทางประวัติศาสตร์ (Historical literacy) และสามารถอธิบายเชื่อมโยงตนเองเข้ากับสังคมโลกด้วยความรู้ทางประวัติศาสตร์

*3. แนวคิดใหม่และแนวทางการปรับปรุง:*
*ความสำคัญของประวัติศาสตร์:* อ้างอิงพระราชนิพนธ์ของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่เน้นว่า *"วิชาประวัติศาสตร์คือรากแก้วที่จะทำให้ผู้เรียนที่หยั่งรู้อดีต มีฐานคิดที่เข้าใจปัจจุบัน และพร้อมต่อยอดสู่อนาคตโดยไม่ยึดติดกับยุคสมัย"*
*การบูรณาการสาระการเรียนรู้:* แผนแม่บทเสนอให้เรียนประวัติศาสตร์แบบบูรณาการ โดยใช้เรื่องราวทางประวัติศาสตร์เป็นแกนหลัก และสอดแทรกเนื้อหาสาระอื่นๆ เช่น ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม หน้าที่พลเมือง วัฒนธรรม เศรษฐศาสตร์ และภูมิศาสตร์
*ปรับกระบวนทัศน์การเรียนการสอน:* ประวัติศาสตร์ควรเป็นวิชากลางที่ทำให้เข้าใจอดีตอย่างเป็นสหวิทยาการ เชื่อมโยงกับวิชาอื่นๆ โดยเรียนเพื่อให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงเรื่องราวในอดีตกับปัจจุบัน เข้าใจปรากฏการณ์ต่างๆ และนำทักษะไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน แทนที่จะเรียนเพื่ออบรมบ่มนิสัย
*การพัฒนาหนังสือเรียน/ตำราเรียน:* ควรมีการพัฒนา/ปรับปรุง/จัดทำตำราเรียนใหม่ให้มีมาตรฐาน มีความละเอียด กล่าวถึงที่มาของข้อมูล ส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ มีแหล่งอ้างอิง และมีความทันสมัย
*สื่อการเรียนการสอน:* เทคโนโลยีเป็นเพียงตัวกระตุ้นความสนใจ หัวใจสำคัญอยู่ที่สาระของเนื้อหาและวิธีการถ่ายทอดของครู ควรมีการวิเคราะห์ความต้องการสื่อของผู้เรียนปัจจุบัน และทำงานร่วมกับผู้เชี่ยวชาญเพื่อออกแบบสื่อที่ทันสมัยและหลากหลาย
*การประเมินผลที่หลากหลาย:* ควรมีการประเมินทั้งระหว่างเรียน (Formative Assessment) และประเมินผลรวม (Summative Assessment) โดยเน้นการวัดกระบวนการคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์ และการนำเสนอ ไม่เน้นการท่องจำ และเปิดโอกาสให้มีการประเมินตนเองของผู้เรียน

*4. ขอบข่ายและเนื้อหาสาระการเรียนรู้ที่ปรับปรุง:*
*ระดับประถมศึกษา:* เน้นเรื่องเวลาและการแบ่งช่วงเวลา, ตนเอง ครอบครัว และชุมชน โดยใช้หลักฐานประกอบในการระบุและบอกเล่า (เช่น รูปถ่าย), ชาติและประเทศเพื่อนบ้าน
*ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น:*
*ประวัติศาสตร์ประเทศไทย:* แบ่งเป็นยุคโลกโบราณ (การก่อตั้งชุมชน, การกำเนิดรัฐ, ศาสนา), ยุคโลกสมัยใหม่ (สนธิสัญญาเบาว์ริง, การเลิกทาส, การสถาปนารัฐ), การอภิวัฒน์สยามจนถึงเหตุการณ์ทางการเมือง พ.ศ. 2549 (อภิวัฒน์ 2475, ชาตินิยม, สงครามโลก) และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
*ประวัติศาสตร์โลก:* ภาพรวม การเคลื่อนย้ายของผู้คนและกำเนิดอารยธรรม (การปฏิวัติการเกษตร, สังคมเมือง) และอารยธรรมโลก (การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม)
*ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย:*
*ประวัติศาสตร์ประเทศไทย:* เรียนรู้เนื้อหา/ประเด็นทางประวัติศาสตร์โดยใช้กระบวนการทางประวัติศาสตร์ เช่น คนไทยและความเป็นไทย, การเสียกรุง, ข้อถกเถียง 2475, บทบาทสถาบันกษัตริย์
*ประวัติศาสตร์โลก:* ยุคกลาง, ยุครู้แจ้ง, ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม/จักรวรรดินิยม, สงครามเย็น, ยุคโลกาภิวัตน์ (Americanization, Japanization, Koreanization, Globalization)

*5. ทักษะที่ผู้เรียนต้องพัฒนา:*
แผนแม่บทเน้นการพัฒนาทักษะที่หลากหลาย ได้แก่:
การตั้งคำถาม, การสังเกต, การแสวงหาความรู้, การยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่าง
การสืบค้นข้อมูลสารสนเทศและเลือกใช้หลักฐานชั้นต้นและชั้นรองในการวิเคราะห์/สังเคราะห์
*ทักษะการคิดวิเคราะห์เชิงประวัติศาสตร์* ซึ่งรวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างปัจจุบันกับอดีต, จุดยืนหรือมุมมองทางประวัติศาสตร์, บริบททางประวัติศาสตร์, ประวัติศาสตร์นิพนธ์, การรับรู้ความรู้สึกทางประวัติศาสตร์ (Historical empathy)
วิเคราะห์/สังเคราะห์แยกแยะ (fact / opinion / believe), วิพากษ์และวิจารณ์เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์โดยใช้ชุดข้อมูลที่หลากหลาย
การประยุกต์ใช้ความรู้ทางประวัติศาสตร์เพื่ออธิบายเหตุการณ์ในชีวิตประจำวันและเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต