#نقد_و_بررسی

Описание: فیلم "Lire Lolita à Téhéran" یا به فارسی «لولیتاخوانی در تهران» یک اثر درام اجتماعی است که بر اساس کتاب پرفروش و تحسین‌شده‌ی آذر نفیسی ساخته شده است. در ادامه به‌صورت کارشناسانه به بررسی ابعاد مختلف این فیلم می‌پردازم:
خلاصه داستان:

این فیلم اقتباسی است از کتاب خاطراتی با همین نام که داستان واقعی آذر نفیسی، استاد ادبیات دانشگاه تهران، را روایت می‌کند. او در دوران جمهوری اسلامی و در بحبوحه‌ی فشارهای اجتماعی و فرهنگی، کلاس خصوصی‌ای برای دخترانش تشکیل می‌دهد تا در آن به تحلیل آثار ادبی غربی – از جمله "لولیتا" اثر ناباکوف – بپردازند
بازیگران شاخص:

گلشیفته فراهانی (در نقش آذر نفیسی): بازیگری که با سابقه‌ای درخشان در سینمای ایران و بین‌الملل شناخته می‌شود.

زار امیر، مینا کاوانی: بازیگران برجسته‌ای که اغلب در آثار مهاجرتی و زن‌محور بازی کرده‌اند.

کارگردان:

اران ریکلیس (Eran Riklis): کارگردان اسرائیلی که پیش‌تر فیلم‌هایی با مضامین انسانی، سیاسی و فرهنگی ساخته و در جشنواره‌های متعددی تحسین شده است. رویکرد او معمولاً معطوف به شخصیت‌محوری، بررسی تعارضات هویتی و فرهنگی است.
فضای فیلم:

فیلم به زبان فرانسوی ساخته شده و بیشتر برای مخاطب غربی تولید شده است، اما محتوای آن کاملاً ایرانی و سیاسی–اجتماعی است. از مهم‌ترین محورهای فیلم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

وضعیت زنان در ایران پس از انقلاب ۵۷

سانسور و سرکوب آزادی اندیشه

قدرت ادبیات برای مقاومت در برابر دیکتاتوری

همبستگی زنانه و مقاومت خاموش
افتخارات:

شرکت در جشنواره فیلم رم 2024

برنده جایزه ویژه هیئت داوران و جایزه تماشاگران
نکات قابل توجه:

فیلم از نظر دیدگاه فمنیستی و نقد اجتماعی بسیار قدرتمند است.

استفاده از چهره‌هایی چون گلشیفته فراهانی باعث شده که فیلم در سطح بین‌المللی بیشتر دیده شود، ولی احتمال نمایش عمومی آن در ایران وجود ندارد.
انتخاب کتاب "لولیتا" به‌عنوان نماد قدرت ادبیات در مقابل سرکوب، هوشمندانه است؛ چرا که داستان "لولیتا" خود درباره تسلط و کنترل مردانه بر یک زن جوان است، که با وضعیت زنان در ایران قرابت استعاری دارد.
۱. تطبیق ادبی و استعاری میان "لولیتا" و وضعیت ایران

در کتاب و فیلم، "لولیتا" اثر ناباکوف به‌عنوان متنی ادبی مورد تحلیل قرار می‌گیرد؛ اما در واقع تبدیل به ابزاری نمادین می‌شود برای توصیف شرایط سیاسی و اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی:
لولیتا = ملت سرکوب‌شده: در رمان ناباکوف، لولیتا دختری نوجوان است که توسط مردی بالغ به نام هامبرت مورد کنترل و سوءاستفاده قرار می‌گیرد. نفیسی از این استعاره استفاده می‌کند تا نشان دهد چگونه یک حکومت می‌تواند تمام وجوه زندگی مردم، به‌خصوص زنان، را تصاحب و کنترل کند.
هامبرت = حکومت اقتدارگرا: نفیسی، و حالا فیلم هم، حکومت ایران را مانند هامبرت می‌بیند؛ نهادی که به جای دیدن زنان به‌عنوان افراد با حق انتخاب، آن‌ها را ابژه‌هایی برای سلطه و فرمان‌برداری می‌داند.
۲. نقش ادبیات در مقاومت
فیلم و کتاب هر دو به شکلی مؤثر نشان می‌دهند که چگونه ادبیات می‌تواند پناهگاهی برای آزادی فکر باشد:
شخصیت‌ها از طریق خواندن و تحلیل رمان‌های غربی، ذهن خود را از سانسور آزاد می‌کنند.
آثاری مانند لولیتا، غرور و تعصب و بلندی‌های بادگیر نقش کلیدی دارند؛ چرا که همه به نوعی به "مقاومت زنانه"، "حق انتخاب" و "شکستن سلطه مردانه" می‌پردازند.
ادبیات در اینجا نه صرفاً موضوع مطالعه، بلکه ابزار بقا و بازسازی هویت شخصی است.
۳. رابطه استاد–شاگرد: محور تربیتی و تربیتی-سیاسی
شخصیت آذر نفیسی در فیلم، فقط یک معلم نیست؛ بلکه الهام‌بخش، مربی آزادی، و مشاور ذهنی دختران جوانی است که در جامعه‌ای بسته به دنبال نفس کشیدن‌اند.
جلسات درس مخفیانه، چیزی فراتر از درس ادبیات است: آن‌ها گروه مقاومت هستند.
فیلم با نمایش رابطه انسانی میان نفیسی و دانشجویان، نشان می‌دهد که آموزش در بستر سرکوب، به خودی خود یک عمل انقلابی است.
۴. زن، بدن، پوشش و سیاست
یکی از مؤلفه‌های اصلی فیلم، بحث حجاب اجباری، نگاه جنسیت‌زده و مالکانه به بدن زن است. این نکته‌ها در گفت‌وگوها و نگاه‌های شخصیت‌ها مشهود است:
انتخاب پوشش اجباری به‌عنوان نماد سرکوب.
بدن زن که باید دیده نشود، ولی در عین حال، در مرکز سیاست‌های کنترلی قرار گرفته.
بسیاری از دیالوگ‌ها پیرامون این است که زن نه فقط از نگاه مرد، بلکه از نگاه حکومت نیز «مالکیت شخصی» ندارد.
۵. زبان فیلم و مقصد مخاطب
زبان اصلی فیلم فرانسوی است، و همین نشان می‌دهد که هدف آن، مخاطب غربی است؛ با این وجود، اصالت و روایت ایرانی خود را حفظ کرده.
فیلم تلاش دارد واقعیت‌هایی از داخل ایران را با زبانی قابل درک برای بیرون، شرح دهد.
#فیلم #داستان #درام #movie #ممنوعه #تاريخ #شاهزاده #گلشیفته_فراهانی #لولیتاخوانی #تهران #زمان #شاهزاده_رضاپهلوی #انقلاب