ตามรอยพิธีลงสรงเจ้าฟ้าอุทุมพร จากบันทึกคำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม

Описание: พิธีลงสรงเจ้าฟ้า

เจ้าพนักงานจัดกระบวนแห่ และตั้งพระราชพิธีบนพระที่นั่งสรรเพชญมหาปราสาท แล้วผูกแพไม้ไผ่มาประทับที่ฉนวนน้ำประจำท่าวาสุกรีบนแพไม้ไผ่นั้น มีพระมณฑปทำด้วยไม้อุทุมพรหุ้มผ้าขาวระจังแลกรอบปิดทองตั้งอยู่กลางแพไม้ไผ่ มีกรงที่สรงอยู่บนพระมณฑป กรงนั้นปูด้วยกระดานล้อมรอบด้วยซี่ กรงชั้นหนึ่ง ตารางไม้ไผ่ชั้นหนึ่ง ร่างแหชั้นหนึ่งผ้าหุ้มนอกอีกชั้นหนึ่งมีกระดานเรียบรอบนอกเสมอพื้นกรง พอคนลงไปยืนได้ในกรงนั้นก็กรุผ้าชั้นล่างข้างกรงนั้นมีบันไดเงิน บันไดทอง ด้านเหนือ ด้านใต้ ด้านตะวันออกริมพระฉนวนน้ำนั้น เป็นอัฒฐจรรย์ลงไป เรียกว่าบันไดแก้ว ด้านข้างตะวันตกนั้นตั้งเป็นพระแท่นสองชั้นสำหรับเป็นที่สรงน้ำมุรธาภิเษกในกรงนั้นมี กุ้งทอง นาคเงิน แล ปลาทอง นาคเงิน มีมะพร้าวงอกคู่หนึ่งปิดทอง เงิน มีผ้ารอบพระมณฑป มีฝารอบพระมณฑปมีซุ้มประตู ซุ้มประตูละ ๔ ทิศ มี ราชวัตรฉัตรทองล้อมรอบพระมณฑปชั้นหนึ่ง ราชวัตรฉัตรนาคชั้นหนึ่ง ราชวัตรชั้นหนึ่ง พราหมณ์ตั้งโต๊ะรองน้ำสังข์ น้ำกรดบูชาถวายชัยสี่มุมกรงราชวัตรชั้นกลางมีทหารนั่งถือทวนดำหุ้มสามด้าน ด้านละ ๑๐ คน ระหว่างราชวัตรชั้นนอกมีทหารนั่งถือดาบถือโล่ห์สามด้าน ด้านละ ๑๕ คน ทหารถือดาบนั่งรายริมแพนอกราชวัตรสามด้าน ด้านละ ๑๖ คน ทหารถือถือปืนคาบศิลา อยู่นอกราชวัตรอยู่นอกราชวัตรด้านเหนือ ๘ คน มีเรือบันลังก์ประทับหน้าฉนวนน้ำวาสุกรี แล้วมีเรือพิฆาตเขียนรูปสัตว์ต่างๆ มีเรือดั้ง เรือกัญญา เรือกระบี่ เรือครุฑ เรือรูปสัตว เรือไชยรวม ๑๐๐ ลำ ทอดทุ่นเหนือน้ำท้ายน้ำรายรอบล้อมวงพลพายสวมเสื้อแดงสวมหมวกแดง มีเรือหมอจรเข้ เรือทอดแหอยู่ในที่ล้อมวง
กระบวนแห่ฤาการเล่นต่างๆ ก็เหมือนกันกับการพระราชพิธีโสกัณฑ์เจ้าฟ้าแล้วเจ้าพนักงานก็จัดกระบวนแห่หน้าหลังทั้งปวงพร้อมคือ จัดเอาบุตรพระยา พระหลวง ๒๐๐ คน แต่งตัวพรรณนุ่งสองปักลายทองขาวเสื้อครุยสำริดทอง สวมพอกเกรียว แต่งเป็นเทวเสนาเดินกระบวนหน้า ๔ แถว แถวละ ๕๐ คน รวม ๒๐๐ คน ครั้นแต่งกระบวนแห่พร้อมเสร็จถึงพระฤกษ์มงคล สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าดอกมะเดื่อ สอดทรงเครื่องพระกุมารอาภรณ์พร้อมเสร็จ เสด็จขึ้นทรงพระที่นั่งพุดตาลยานนุมาศ สพรั่งพร้อมด้วยราชบริวาร กระบวนแห่ทั้งหลายจึงแห่แหนเสด็จมาตามรัฐยาราชวัตรเสด็จมาฟังพระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ที่พระที่นั่งสรรเพชญมหาปราสาทในเวลาเย็นครบทั้งสามวัน ครั้นรุ่งขึ้นวันที่สี่ เวลาเช้าแบ่งพระสงฆ์ในพระราชพิธีลงไปคอยสวดชัยมงคลที่ริมสรงท่าน้ำ ๑๕ รูป แล้วแห่ลงไปประทับที่เกย สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวคอยรับพระกรอยู่บนเกย ขุนนางราชนิกูลรับต่อพระหัตถ์จูงพระกรมาประทับที่พระพลับพลาเปลื้อนเครื่องทรงพลัดเครื่องขาว แล้วพระบรมวงศานุวงศ์ใหญ่ก็จูงพระกร สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าตามเสด็จ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวลงสู่พระมณฑป พระกระยาสนาม เสด็จประทับอยู่บนพระเก้าอี้ในราชวัตรสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าประทับอยู่บนเบาะขาวริมพระเก้าอี้ พระมหาราช ครูพราหมณ์ปล่อยกุ้งทอง กุ้งนาค กุ้งเงิน สี่มุมกรงลอยมะพร้าวลงในกรงพระโหราลอยบัดตามสายน้ำ พอได้อุดมฤกษ์โมงหนึ่งกับสามบาท เจ้าพนักงานก็ลั่นฆ้องไชยประโคมยิงปืนสัญญาณหน้าเรือขึ้นพร้อมกัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอุ้มสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าอัฒจรรย์บันไดแก้ว เจ้าฟ้ากรมขุนสุเรนทราพิทักษ์ ลงอยู่ในกรงรับต่อพระหัตถ์ แล้วสรงด้วยมะพร้าวในกรงก่อนแล้วยกเสด็จขึ้นบนพระแท่นสรง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานน้ำสงข์ทักษิณาวัตร สมเด็จพระสังฆราชประพรหมน้ำพระปริต พระราชวงศ์ชั้นผู้ใหญ่สรงน้ำประทุมนิมิตรพราหมณ์ถวายน้ำสังข์น้ำกรด
ครั้นเสร็จการสรงพระยาสนานแล้ว เสด็จมาทรงเครื่องอย่างเทศที่พลับพลาพักกระบวนแห่ก็พลัดเครื่องแดงแห่กลับคืนไป ไม่ได้แวะปราสาทเลยเข้าประตูไชยมงคลไตรภพยนต์ ขึ้นสู่พระมหามณเฑียรเปลื้องเครื่อง แล้วสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวตามกระบวนแห่ขึ้นมาแวะที่พระที่นั่งสรรเพชญมหาปราสาท ทรงพระประเคนอังคาดพระสงฆ์หาภัตตากิจเสร็จแล้วสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าครั้นเปลื้อนเครื่องเสร็จแล้ว เสด็จมาทางในพระราชวังขึ้นประตูหลังพระมหาปราสาท ทรงถวายผ้าไทยธรรมพระสงฆ์แล้วเสด็จกลับไปในพระราชวังทางใน ครั้นเวลาบ่ายแห่มาสมโภชเวียนเทียน รับพระสุพรรณบัตรที่บนพระที่นั่งสุริยาศน์อัมรินทร์มหาปราสาท เจ้าพนักงานตกแต่งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน ตั้งเตียงหน้าบายศรี สำหรับทรงนั่ง ห่างพระแท่นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สามศอก คืบ หก ครั้นเวลาบ่ายก็ตั้งขบวนแห่ออกมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้จูงพระกรสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าทรงขึ้นพระราชยานแล้ว ก็เสด็จมาทางในพระราชวังคอยรับพระกรอยู่ที่หน้าเกยพระที่นั่งสุรินั่งสุริยาศน์อัมรินทร์มหาปราสาท ให้เสด็จขึ้นบนเตียงได้ฤกษ์บ่ายสองโมงหกบาทก็พระราชทานพระสุพรรณบัตรจารึกพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าอุทุมพรบวรราชกุมาร แล้วชาวประโคมก็ประโคมเวียนพระเทียนแล้วก็แห่กลับ ครั้นรุ่งขึ้นเวลาบ่ายแห่มาสมโภชอีกสองเวลา เป็นสามเวลาด้วยกัน การลงสรงครั้งนั้น ก็เหมือนอย่างโสกันต์ทุกประการ ผิดกันอยู่แต่ก็ที่มีกรงลงสรงแทนเขาไกรลาศเท่านั้น