KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH – CHỦ ĐỀ: TỔNG CÔNG TRÌNH SƯ – NHỮNG NGƯỜI KIẾN TẠO TƯƠNG LAI

Описание: KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH – CHỦ ĐỀ: TỔNG CÔNG TRÌNH SƯ – NHỮNG NGƯỜI KIẾN TẠO TƯƠNG LAI

MỞ ĐẦU – Tinh thần Việt Nam qua các thời kỳ
“Hãy yêu cuộc sống này, hãy yêu con người này và học tập đạo đức, tác phong của Bác Hồ.”
Người dẫn chương trình nhấn mạnh: Trí tuệ, sức khỏe và tinh thần cống hiến là những giá trị cốt lõi để mỗi người Việt Nam tiếp tục sáng tạo.
Mục tiêu: Gửi gắm thông điệp về trái tim người Việt qua những câu chuyện lịch sử, khơi dậy động lực cháy bỏng, thôi thúc sáng tạo các tác phẩm về người lính, người kỹ sư, người khoa học.
Tinh thần ấy vẫn sống mạnh, kết nối quá khứ – hiện tại – tương lai.

I. HÀNH TRÌNH LỊCH SỬ: TRÍ TUỆ & KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
1. Chiến thắng nhờ trí tuệ & công nghệ bản địa
Chiến thắng Bạch Đằng (1288): Sử dụng bãi cọc gỗ – kết hợp khoa học tự nhiên và chiến lược quân sự.
Điện Biên Phủ (1954): Khẩu lệnh “Kéo pháo vào – kéo pháo ra” – bản hùng ca về tổ chức, tư duy hệ thống.
Mỗi chỉ huy là nhà chiến lược, nhà thiết kế chiến dịch.
2. Những tên tuổi đặt nền móng khoa học Việt Nam
Trần Đại Nghĩa, Tôn Thất Tùng, Nguyễn Văn Hiệu – những nhà khoa học tiên phong trong thời chiến.
Kỳ tích khoa học được xây dựng từ niềm tin và trí tuệ.
3. Thời bình – Những công trình thế kỷ
Thủy điện Sông Đà
Đường dây 500kV
Cao tốc Bắc – Nam
Sản phẩm công nghệ cao: Chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống dữ liệu quốc gia.
Trước mỗi công trình vĩ đại, luôn có một người nhìn thấy bức tranh toàn cảnh trước tất cả – đó là TỔNG CÔNG TRÌNH SƯ.

II. TỔNG CÔNG TRÌNH SƯ LÀ AI?
1. Định nghĩa bằng ví dụ
Nhạc trưởng: Không chơi nhạc cụ, nhưng cả dàn nhạc thăng hoa theo từng cử động tay.
Huấn luyện viên bóng đá: Không ghi bàn, nhưng tạo đấu pháp để đội tuyển chiến thắng.
2. Định nghĩa pháp lý (Việt Nam)
Điều 53 – Luật Khoa học và Công nghệ & Đổi mới Sáng tạo:
Tổng công trình sư là người có uy tín, kinh nghiệm, năng lực vượt trội, được giao chủ trì:
Công trình chiến lược quốc gia
Dự án liên ngành
Hệ thống công nghệ trọng yếu
Nghị định 231/2025:
Tổng công trình sư hệ thống: Dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia.
Tổng công trình sư dự án: Đứng đầu nhiệm vụ KH&CN đặc biệt do Thủ tướng phê duyệt.
3. Chính sách đãi ngộ (Thủ tướng Phạm Minh Chính)
Xây dựng chính sách vượt khung: lương, thu nhập, điều kiện làm việc.
Mục tiêu:
Vận hành hệ thống chính trị thông suốt, hiệu quả.
Tăng trưởng kinh tế 8,3 – 8,5% năm 2025.
Thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước.

III. THẢO LUẬN VỚI KHÁCH MỜI
Khách mời:
GS.TS. Viện sĩ Nguyễn Thị Thanh Mai – Phó Giám đốc ĐHQG TP.HCM, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới.
TS. Đào Ngọc Chiến – Giám đốc Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia (NAFOSTED).

Câu 1: Khái niệm “Tổng công trình sư” trên thế giới và Việt Nam có khác nhau?
GS. Thanh Mai:
Trên thế giới: Chief Architect / System Architect – người có mạng lưới chuyên gia rộng, kinh nghiệm quốc tế, khả năng kết nối.
Việt Nam cần mời họ về vì:
Dẫn dắt lĩnh vực nghiên cứu.
Mang theo mối quan hệ, kinh nghiệm, đội ngũ.

Câu 2: Làm sao để nhận diện đúng tầm vóc của Tổng công trình sư?
TS. Đào Ngọc Chiến:
Cần bài toán đủ khó để họ phát huy năng lực.
Việt Nam có nhân tài nội lực → cần môi trường thử thách để họ trở thành Tổng công trình sư.

Câu 3: Điểm nghẽn lớn nhất trong việc thu hút Tổng công trình sư?
GS. Thanh Mai – 3 điểm nghẽn chính:
Kinh phí:
Chuyên gia Mỹ: 500.000 – 800.000 USD/năm.
Việt Nam khó chi trả.
Thể chế:
Thiếu quyền tự chủ cho các trường đại học.
Thủ tục hành chính rườm rà.
Đội ngũ hỗ trợ:
Thiếu nghiên cứu sinh, học viên cao học (chỉ 10% sinh viên ĐHQG học sau đại học).
Giảng viên quá tải giảng dạy.

Câu 4: Giải pháp cho nghiên cứu sinh & học viên cao học?
TS. Đào Ngọc Chiến:
Luật KH&CN 2025: Cho phép tài trợ học bổng, miễn học phí.
Quỹ NAFOSTED sẽ:
Tài trợ nghiên cứu sinh.
Cấp block funding cho giáo sư (dựa trên kết quả năm trước).
Các nước phát triển: Nghiên cứu sinh chỉ học & nghiên cứu, không lo sinh kế.

Câu 5: Cơ chế lương cho chuyên gia nước ngoài?
TS. Đào Ngọc Chiến:
Nghị quyết 193/2025: Dùng công lao động duyệt sẵn để mời chuyên gia.
Luật KH&CN mới: Cho phép lương thỏa thuận trong đề tài.
Hạn chế: Kinh phí chỉ theo định mức trong nước.
GS. Thanh Mai:
ĐHQG TP.HCM có chương trình giáo sư thỉnh giảng (Stanford, Harvard…).
Thay vì lương cao → tài trợ đề tài nghiên cứu + công bố quốc tế.
Vướng mắc: Chuyên gia nước ngoài không được đứng tên đề tài.

Câu 6: 3 cơ chế PHI TÀI CHÍNH cần thiết?
TS. Đào Ngọc Chiến:
Tự chủ khoa học thực chất: Chọn người, chọn cách làm.
Tiếp cận dự án quốc gia: Thử nghiệm ý tưởng, không bị thủ tục hành chính.
Môi trường chuyên nghiệp: Minh bạch, trọng dụng, tin tưởng.

IV. VÍ DỤ THỰC TẾ: TỔNG CÔNG TRÌNH SƯ TRONG LỊCH SỬ & HIỆN TẠI
Công trình
Thành tựu
Vai trò Tổng công trình sư
Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt
Lò hạt nhân đầu tiên Đông Nam Á
Làm chủ kỹ thuật sau khi Liên Xô rút
Trung tâm Triển lãm Việt Nam
Mái vòm thép sai số 2mm
Người Việt thiết kế, sản xuất, thi công
Sân bay Long Thành, Đường sắt cao tốc Bắc – Nam
Đại dự án quốc gia
Nhạc trưởng kỹ thuật, tích hợp công nghệ ...