สูญเสียแต่ไม่เสียศูนย์| |โดยดร.วุฒิพงศ์ ถายะพิงค์|

Описание: สูญเสียแต่ไม่เสียสูญ

การสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักไป มักจะทำให้คนที่ยังมีชีวิตอยู่เสียศูนย์ วิธีการแจ้งข่าวร้ายที่เหมาะสมที่สุดคือค่อยๆบอกเขาให้รับรู้ถึงอาการหรือสิ่งที่แย่ลงเรื่อยๆเพื่อเตรียมใจรับการจากไปในที่สุด เพราะการที่คนเราค่อยๆรับรู้ถึงการสูญเสียทีละนิดๆ เป็นระยะๆนั้นจะทำให้ทำใจรับได้กับการสูญเสีย เช่นครอบครัวที่มีผู้ป่วยติดเตียงอยู่ที่บ้านเมื่อต้องดูแลกันนานเป็นปีๆแล้วอาการค่อยแย่ลงเรื่อยๆจะทำให้ญาติและผู้ดูแลทำใจได้และไม่เสียศูนย์เมื่อต้องสูญเสีย ตรงกันข้ามกับการสูญเสียแบบเฉียบพลันเช่น คนที่เรารักเกิดอุบัติเหตุเสียชีวิตกระทันหันอย่างนี้มักจะเป็นการสูญเสียที่ทำให้คนที่ยังมีชีวิตอยู่เสียสูญไปได้ หลักการช่วยเหลือผู้ที่อยู่ในภาวะสูญเสียมิให้เสียศูนย์มีวิธีการดังต่อไปนี้

1)อยู่เป็นเพื่อนอย่างใกล้ชิด เปิดโอกาสให้ผู้ที่อยู่ในภาวะสูญเสียได้ร้องไห้ได้ระบายความรู้สึกที่รู้สึกสูญเสียเศร้าโศกออกมาได้อย่างเต็มที่ โดยไม่ขัดขวางและตำหนิติเตียน การเปิดโอกาสให้ผู้ที่สูญเสียได้สัมผัสอารมณ์ความรู้สึกของความสูญเสียนี้จะทำให้เขาได้เรียนรู้ความรู้สึกสูญเสียในฐานะความเป็นมนุษย์ที่ต้องมีโอกาสได้พบเจอสิ่งเหล่านี้ แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือเราต้องอยู่เป็นเพื่อนอย่างใกล้ชิดนั่นเอง

2)ชวนให้เขาเห็นสายสัมพันธ์ที่ยังเหลืออยู่ สืบเนื่องจากข้อหนึ่งเมื่อเปิดโอกาสให้ผู้ที่อยู่ในภาวะสูญเสียได้ระบายความรู้สึกออกมาอย่างท่วมท้นแล้ว ผู้ที่อยู่ใกล้ชิดพึงจับมือหรือโอบกอดให้เหมาะสมกับระดับความสัมพันธ์ จากนั้นชี้ชวนให้เขาเห็นว่าเขายังเหลือใครอยู่อีกบ้างที่เป็นบุคคลอันเป็นที่รักและเป็นสายสัมพันธ์ที่เกื้อหนุนต่อกัน เพราะจะทำให้ผู้ที่สูญเสียยังรู้สึกว่ายังมีบุคคลที่รักหลงเหลืออยู่

เช่น เคยมีแม่กับลูกสาวคู่หนึ่งที่เสียใจเพราะว่าลูกชายเสียชีวิตจากการฆ่าตัวตาย ซึ่งเป็นลูกชายหัวแก้วหัวแหวนที่แม่รักมาก เมื่อแม่ทราบว่าลูกชายฆ่าตัวตายจึงร้องห่มร้องไห้โวยวายจะฆ่าตัวตายตามและชวนลูกสาวฆ่าตัวตายตามพี่ชาย แต่ลูกสาวตั้งสติได้จึงพูดกับแม่ด้วยน้ำเสียงที่ค่อนข้างจริงจังว่า “แม่ยังเหลือลูกสาวอีกคนหนึ่งนะคะแล้วแม่ไม่รักหนูหรืออย่างไรคะ แม่ยังเหลือหนูอีกคนนึงนะคะ เราจะตายตามไปทำไมเราต้องอยู่ด้วยกัน” คำพูดนั้นทำให้ฝ่ายแม่ได้สติขึ้นมา นี้ก็คือการชี้ให้เห็นบุคคลอันเป็นที่รักและสายสัมพันธ์ที่ยังเหลืออยู่นั่นเอง

3)ชวนผู้ที่สูญเสียสำรวจความรู้สึก(feelings)ของตนเอง การจะทำในข้อนี้ควรทำในภาวะที่ผู้สูญเสียมีอารมณ์สงบแล้ว และผู้ที่ดูแลใกล้ชิดด้วยความเป็นมิตรและความจริงใจพึงถามเขาไปว่า เขารู้สึกอย่างไรต่อสิ่งที่เกิดขึ้น และความรู้สึกนั้นส่งผลกระทบต่อจิตใจร่างกายและความสัมพันธ์อะไรบ้าง การกระทำเช่นนี้จะช่วยให้ผู้ที่สูญเสียได้เรียนรู้ความรู้สึกของความเป็นมนุษย์และเห็นผลกระทบที่เกิดกับตนได้ ซึ่งจะช่วยพัฒนาอารมณ์ความรู้สึกของผู้ที่อยู่ในภาวะสูญเสียให้เรียนรู้ปรับตัวและเข้มแข็งขึ้นมาได้

4)ชวนผู้ที่สูญเสียสำรวจความคิดและมุมมอง(perceptions)ต่อการสูญเสียว่าเป็นเช่นไร การกระทำในข้อนี้พึงต้องทำในภาวะที่ผู้สูญเสียมีอารมณ์สงบแล้วเช่นกัน การถามถึงความคิดและมุมมองต่างๆต่อเหตุการณ์ที่สูญเสียทั้งต่อตนเองผู้อื่นและสิ่งแวดล้อมและผลกระทบจากความคิดนั้นๆว่าเป็นอย่างไร จะช่วยให้ผู้ที่สูญเสียได้ทบทวนและเรียนรู้ยิ่งขึ้น ขั้นตอนนี้หากผู้สูญเสียมีความคิดในด้านลบ ผู้ให้การช่วยเหลือพึงต้องชี้ชวนให้เขาเห็นโอกาส ความหวัง คุณค่าและความหมายดีๆในชีวิตที่ยังมีอยู่ กระทั่งอาจชวนให้ความหมายใหม่แก่ชีวิต เช่นมีชีวิตอยู่เพื่อเลี้ยงดูลูกอีกคนที่ยังเหลืออยู่ มีชีวิตอยู่เพื่อทำความดีอุทิศส่วนกุศลให้ลูกที่เสียชีวิตไปแล้ว หรือจัดตั้งองค์กรการกุศลช่วยเหลือสังคมจากเหตุการณ์ที่ตนเองสูญเสียไปก็ได้ เป็นเต้น

5)ชวนผู้ที่สูญเสียให้มีชีวิตอยู่อย่างมีความหวัง การชี้ชวนให้ผู้ที่สูญเสียมีชีวิตอยู่อย่างมีความหวังนี้ เป็นสิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งที่จะช่วยเหนี่ยวรั้งใจของผู้ที่สูญเสียให้เข้มแข็งขึ้นมาได้ คำว่าความหวัง(hope)เป็นความรู้สึกลึกๆที่มีพลังและสัมพันธ์กับบางสิ่งบางอย่างทั้งสิ่งที่จับต้องได้และสิ่งที่เป็นนามธรรมเช่นพระผู้เป็นเจ้า ความหวังเป็นเสมือนแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์โมงนั่นเอง ดังเช่นผู้สูงอายุคนหนึ่งเล่าให้ฟังว่ามีชีวิตอยู่อย่างมีความหวังว่า ทุกๆปีในวันผู้สูงอายุและวันครอบครัวลูกหลานที่ไปทำงานอยู่ต่างจังหวัดจะกลับมารวมตัวและอยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตากัน ความหวังต่างจากความคาดหวัง(expectations)เพราะความคาดหวังจะมีมิติของความต้องการที่มีเป้าหมายชัดเจนและหนักอึ้งในจิตใจได้ ดังนั้นการชี้ชวนให้อยู่อย่างมีความหวังจึงเป็นหัวใจสำคัญที่จะทำให้ผู้ที่สูญเสียเกิดพลังใจและอยากมีชีวิตอยู่ต่อไปนั่นเอง
เสียศูนย์นั่นเอง